Ο Άγιος Μάμας γεννήθηκε στη Γάγγρα της Παφλαγονίας το 260 μ.Χ., από γονείς χριστιανούς, το Θεόδοτο και τη Ρουφίνα, όταν αυτοί ήταν μέσα στη φυλακή, όπου πέθαναν προσευχόμενοι. Έτσι ο Μάμας, βρέφος ακόμα, έμεινε ορφανός. Όμως, μια πλούσια χριστιανή γυναίκα, η Αμμία, τον υιοθέτησε και τον ανέθρεψε με στοργή μητρική και σύμφωνα με το πνεύμα του Ευαγγελίου.
Επειδή δε φώναζε τη θετή του μητέρα συνεχώς μάμα, (δηλαδή μαμά), ονομάστηκε Μάμας. Στα εφηβικά του χρόνια συλλήφθηκε επανειλημμένως για δημιουργία επεισοδίων εναντίον της Ελληνικής θρησκείας και των συμβόλων της. Αρνήθηκε να μεταμεληθεί και στο τέλος εκτελέστηκε.
Οι Κύπριοι χρονογράφοι τον αναφέρουν σαν Κύπριο άγιο παρόλο που δεν ήταν Κύπριος ούτε και μαρτύρησε στην Κύπρο. Το λείψανόν του, όμως, μετεφέρθηκε στην Κύπρο και κατετέθηκε στον προς τιμήν του κτισθέντα ναό στην κωμόπολη Μόρφου που σήμερα βρίσκεται υπό Τουρκική κατοχή.
Οι Όσιοι Μάμας, Παχώμιος και Ιλαρίων ασκήτεψαν σε τόπο ερημικό, όπου διήλθαν το μοναχικό βίο τους με νηστεία, αγρυπνίες, αγαθοεργίες. Αφού έζησαν σε ομόνοια ψυχής και αγαθοπρεπή συνείδηση, κοιμήθηκαν
...